Bundan tam 15 yıl önce bugün, yani 24 Ağustos 2006'da, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) Güneş Sistemi'nde bir gezegen olmanın koşullarını tanımlamıştır. Bu tanımlama sonrasında Plüton gezegenlikten çıkartılmış, Eris ve Ceres ile birlikte yeni bir küme olan "Cüce Gezegenler" diğer bir adıyla "Kuiper Kuşağı" sınıfına dâhil edilmiştir.
Böylece Plüton yeniden sınıflandırılmış, küçük gezegenler dizinine eklenmiş ve astronomik adı yani numarası 134340 olarak değiştirilmiştir.
Uluslararası Astronomi Birliği’nin Gezegenler için belirlediği üç şart şöyledir:
a)Gezegen bir gök cismi olup Güneş’in yörüngesinde döner,
b)Hidrostatik denge ( neredeyse yuvarlak) bir şekil alması için ve rijit vücut kuvvetlerinin üstesinden gelebilmek için yeterli kütleye sahiptir,
c)Bir gökcisminin gezegen olabilmesi için aynı zamanda kütleçekim kuvveti sayesinde "bulunduğu yörüngeyi temizlemiş olması" gerekiyor. Yani kendi yörüngesini işgal eden hiçbir gök cismi bulunmamalı.
İlk ikisini taşıdığı belirlenen Plüto, artık üçüncü şartı yerine getiremediği için cüce gezegen olarak sınıflandırılmıştır.
Bu arada Uluslararası Astronomi Birliği hakkında kısa bir bilgi verelim. Sonrasında bu durum hakkındaki tartışmalara da kısaca değineceğiz.
Uluslararası Astronomi Birliği 1919'da kurulan (IAU) ve görevi astronomi bilimini uluslararası işbirliği yoluyla araştırma, iletişim, eğitim ve geliştirme dâhil tüm yönleriyle desteklemek ve korumak olan, dünya çapında 82’si ulusal üye olan 107 ülkede 11 799 Bireysel ve Genç Üyesi bulunan Uluslararası bir kuruluştur.
IAU'nün uzun vadeli politikası Genel Kurul tarafından belirlenir ve İcra Komitesi tarafından uygulanırken, günlük operasyonlar IAU Görevlileri tarafından yönetilir. Faaliyetlerinin odak noktası, Fransa'daki Institut d'Astrophysique de Paris'in ev sahipliği yaptığı IAU Sekreterliğidir. IAU'nun bilimsel ve eğitici faaliyetleri, 9 Bilimsel Bölümü ve bunlar aracılığıyla, astronominin tüm yelpazesini kapsayan 35 uzman komisyonu ve 54 Çalışma Grubu tarafından organize edilmektedir. IAU’nun görevleri arasında, temel astronomik ve fiziksel sabitlerin tanımlanması; belirsiz astronomik isimlendirme ve gelecekteki uluslararası büyük ölçekli tesisler için olanaklar hakkında gayri resmi tartışmalar yapmak, ayrıca IAU, gök cisimlerine ve üzerlerindeki yüzey özelliklerine nitelendirme yapmak için uluslararası kabul görmüş bir otorite olarak hizmet etmektedir. Dolayısıyla uzay cisimlerine verilecek bir ismin geçerli hale gelebilmesi için, aslında dünya genelinde astronomi ile ilgili uzlaşmazlıkların da en geniş kapsamda uzlaşı noktası durumunda olan Uluslararası Astronomi Birliği’nin onayı gerekiyor.
Peki, Plüton’un gezegen olmaktan çıkarılmasına uluslararası alanda kurum ve kuruluşlardan ne gibi tepkiler gelmişti?
Tabi ki NASA buna kayıtsız kalmamıştır. NASA’nın en tepedeki yöneticisi Jim Bridenstine, bu kararın açıklanmasından sonra Colorado Boulder Üniversitesi’ndeki Uzay Mühendisliği Bilimleri Binası turu sırasında “ Bilin diye söylüyorum, Plüton bir gezegen ” açıklamasını yapmış, “NASA yöneticisinin Plüton’u bir kez daha bir gezegen ilan ettiğini yazabilirsiniz. Buna inanıyorum, bu şekilde öğrendim ve buna bağlıyım” diye eklemiştir.
Jim Bridenstine-Eski NASA Yöneticisi
NASA’nın Uluslararası Astronomi Birliği ile çatışması sadece bununla kalmamıştır. Bununla birlikte NASA’nın New Horizon görevinin lideri olan gezegen bilimci Alan Stone, Plüton’un gezegen olduğunu savunarak Uluslararası Astronomi Birliği’nden Ron Ekers ile tartışmıştır. Bu münazara, 9,000 Uluslararası Astronomi Birliği üyesinden sadece 424’ ünün kararı oylamadığı ya da yüzlerce gezegen bilim adamının hemen buna karşı dilekçe verdiği konusunda değildi yalnızca, münazara Plüton’un çok katmanlı bir atmosferi, organik bileşikleri, hava durumu ve ayları olduğu hakkındaydı belki de , ancak netice itibariyle Alan Stern Eylül 2006’da şunları yazdı: “ Benim düşüncem, Uluslararası Astronomi Birliğinin tanımının yalnızca işe yaramaz ve öğretilemez olduğu değil, aynı zamanda bilimsel olarak kusurlu ve çelişkili olduğu, bilimsel olarak da saçma, kesin olamayan ve ikna edici sınıflandırma iddialarına karşı güçlü bir şekilde savunamayacağı yönündedir. ”
Dolayısıyla, bu durumun sadece bilimsel bir tartışma olarak kalmadığını anlıyoruz. Plüton’un gezegen olmaktan çıkarılması kararının aslında NASA ile diğer tüm uzay kuruluşları arasında devam eden bir liderlik çekişmesinin sadece buzdağının görünen kısmı olduğuna işaret edebilirsiniz.