MAKALELER

NASA'nın Ingenuity Mars Helikopteri kısa süre önce hem ajansın Perseverance gezicisinin Mars'a inmesine yardımcı olan paraşütü hem de uzay aracını derin uzayda ve 18 Şubat 2021'de Mars yüzeyine doğru ateşli inişi sırasında koruyan koni şeklindeki arka kabuğu inceledi.

Ingenuity aynı zamanda bu incelemeler sırasında hem paraşüt hem de arka kabuk fotoğraflarını çekti. Artık Mars'ta insan atığı fotoğraflarımız da var diyebiliriz. Henüz gitmesek bile bunu başarmış durumdayız. İnsanlık için bu bir başarı mı yoksa bir utanç da olmalı mı?

Öncelikle 1967 tarihli Dış Uzay Antlaşmasına ya da tam ismiyle Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil Dış Uzayın Keşif ve Kullanımında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşma, adından da anlaşılacağı üzere hem Ay hem de diğer gezegen ve gök cisimlerinde keşif ve bilimsel araştırma faaliyetlerinin hangi usül ve esaslara göre yapılması gerektiğini kısmen düzenlemiş bulunuyor. Zira anlaşmanın kurucu ortaklarından Amerika Birleşik Devletleri bilindiği üzere anlaşmanın yapılmasından iki yıl sonra 1969 yılında Ay yüzeyine astronotlarını ve uzay araçlarını indirmiş durumda oluyor, bu da demektir ki bir koruma hükmü önceden düzenlenmiş.

Söz konusu anlaşmanın 9. maddesine göre:

"Antlaşmaya Taraf Devletler, ay ve diğer gök ci-simleri dâhil, uzayın keşfi ve kullanılmasında işbirliği ve karşılıklı yardımlaşma ilkelerine dayanacaklar ve ay ve diğer gök cisimleri dâhil, uzaydaki bütün faaliyetlerini, Antlaşmaya Taraf diğer bütün Devletlerin mukabil menfaatlerini gereği veçhile dikkate almak suretiyle yürüteceklerdir."

Bu madde metninin ilk kısmından anladığımız kadarıyla her türlü keşifte bu anlaşmaya taraf olan yaklaşık 117 devletin de gelecekteki menfaatleri dikkate alınmalıdır. Ancak daha önemli konu ise gezegenlerde yaratılan kirlenmelerdir. Maddenin devamında da bu tür kirletici faaliyetler yasaklanmaktadır:

"Antlaşmaya Taraf Devletler, ay ve diğer gök cisimleri dâhil, uzayla ilgili inceleme ve keşiflerini, bunların zararlı bir şekilde kirlenmesini ve yer - dışı maddelerin sokulması sonucunda yeryüzü ortamında hâsıl olacak zararlı değişmeleri önleyecek şekilde yürütecekler ve gerektiğinde, bu maksatla uygun tedbirler alacaklardır."

NASA tarafından paylaşılan yukarıdaki görüntülerde Mars yüzeyinde Persevarence uzay aracının inişine yardımcı olan paraşüt ve bir uzay aracı enkazı görülmektedir. Söz konusu parçalar artık bir Mars çöpü haline geldiği için, toplanması gerekmektedir. Elbette bilimsel araştırmalarda bu tür parçaların yayılması şu an için engellenemez ise de NASA bir an önce buna dair tedbirlerini almak zorundadır. 

Geçtiğimiz aylarda uydumuz Ay'ın karanlık yüzeyine henüz tam olarak kime ait olduğu belli olmayan bir uzay aracının çarptığı bilgisini de yine basından takip etmiştik. Hatta tonlarca ağırlıktaki uzay aracının çarpma hızı nedeniyle yine Ay yüzeyinde bir krater oluşturduğunu da yabancı kaynaklardan öğrenmiştik.

Söz konusu durum da, tıpkı 1969 yılında ve devamında Amerika Birleşik Devletleri tarafından Ay'a gönderilen astronotlar tarafından Ay üzerine bırakılan çöpler gibi ve yine Mars yüzeyine bırakılan bu çöpler gibi değerlendirilmelidir. 

Her ne olursa olsun uzay tüm insanlığındır.