MAKALELER

Amerika Birleşik Devletleri Havacılık ve Uzay Dairesi NASA, 2024 yılında gerçekleştirilmesini planladığı Artemis Misyonu için en az üç ay daha beklemek durumunda kalacak; zira Blue Origin, SpaceX'e verilen Artemis İnsanlı İniş Sistemi (HLS) nedeniyle sözleşmenin iptali talebini yargıya taşıdı. Mahkeme, tarafların talebi ve NASA'nın gönüllü olarak kabulu ile 1 Kasım'a kadar yargısal sürecin tamamlanmasına çalışacak. Bu arada, Artemis HLS Sözleşmesi de olduğu yerde kalmış olacak. 

Aslında bu süreç şöyle başladı: New Shepard ve New Glenn roketlerine sahip olan Blue Origin, Blue Moon adını verdiği Ay yüzeyine iniş aracı için National Team denilen dört şirketten oluşan bir Milli Takım oluşturmuştu. Bu milli takımın içinde, Blue Origin, Lockheed Martin, Northrop Grumman ve Draper yer alıyordu. Ancak NASA, 22 Nisan tarihinde 2.89 milyar dolar bedelle sadece SpaceX'i bu alana seçti. SpaceX, Starship uzay aracı ile çalışmalarını hızlandırdı. Blue Origin'in itirazları ile o günden itibaren başladı. Sözlü olarak basına verdiği demeçlerin yanı sıra, geçen aylarda ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisine bir protesto gönderdi. Bunu takiben, NASA yöneticisi Billi Nelson'a açık bir mektup yazdı. Mektupta özetle, SpaceX'e verilen HLS işinin aslında SpaceX'in Starship uzay aracı ile gerçekleştirilmesinin çok imkansızlık içerdiğini söyledi. Ayrıca tek bir iniş için 10'dan fazla Starship uzay aracı kullanılacak olmasının çok maliyetli olacağının altını çizdi. Son olarak da eğer proje kendisinin de içinde bulunduğu National Team'e verildiği takdirde, Nasa'nın söz konusu Artemis Maliyetleri'nin 2 milyar dolara kadar olan kısmını karşılamayı teklif etti. Fakat geçtiğimiz günlerde ABD Hükümeti Hesap Verilebilirlik Ofisi (GAO) açıkça projenin SpaceX tarafından yapılmasına bir sakınca olmadığını belirterek Blue Origin'in protestosunu reddetmişti.

NASA tarafından Mahkeme'nin verdiği sürelere ilişkin kararlar sonrasında ise şu açıklamalar yapıldı:

"NASA, insan iniş sistemi (HLS) için SpaceX ile akdedilen seçenek A sözleşmesindeki çalışmayı gönüllü olarak 19 Ağustos ve 1 Kasım arasında duraklattı. Bu geçici iş durdurma karşılığında, tüm taraflar 1 Kasım'da sona eren hızlandırılmış bir dava takvimi üzerinde anlaştılar. NASA yetkilileri, davanın ayrıntılarını gözden geçirmek ve bu konunun zamanında çözülmesini beklemek için Adalet Bakanlığı ile çalışıyor. NASA, Artemis'e ve uzay araştırmalarında ulusun küresel liderliğini sürdürmeye kararlıdır. Ortaklarımızla birlikte Ay'a gideceğiz ve bilimsel araştırmaları mümkün kılmak, yeni teknolojileri geliştirmek ve daha büyük bir iyilik için ve Mars'a astronot göndermeye hazırlanmak için yüksek ücretli işler yaratmak amacıyla kalacağız."

Bu arada, NASA'ya karşı savaş başlatan Blue Origin'ni sahibi milyarder Jeff Bezos, 2002 tarihli yaptığı bir şirket kuruluşu konuşmasında şunları söylemişti: "Aslında tüm bu uzay şirketleri NASA sayesinde var oldular, biz varlığımızı da NASA'nın omuzlarında ancak sürdürebiliriz."

Bu açıklamalardan seneler sonra, Blue Origin tarafından başlatılan bu yargısal süreçler ve bunların sonucunda Amerikalıların büyük heyecanla beklediği Artemis Misyonu'nun ertelenmesi, Jeff Bezos'a kamuoyundan büyük tepkiler oluşturuyor. Özellikle sosyal medyadan kullanıcıların, hem Jeff Bezos hem de şirketi Blue Origin'i doğrudan hedef alan eleştirilere başlamış durumda olduğu gözüküyor. Jeff Bezos ise ısrarla burada mevcut olan yanlış uygulamayı kaldırarak, Amerikayı başarılı kılmak için mücadele verdiğini iddia ediyor. 

Son olarak, geçtiğimiz günlerde Nitin Arora isimli bir Blue Origin mühendisi, olanlar nedeniyle şirketten istifa ettiğini, SpaceX'e yaptığı başvurusunun kabul edildiğini ve yeni şirketinin de SpaceX olduğunu basına açıklamıştı. 

Hukukçular, Blue Origin'in davayı kazanma şansının son derece küçük olduğunu belirtiyorlar, ancak her halükarda Blue Origin'in bir stay at work (cica) yani ihtiyati tedbir alması ve sözleşmenin durmasına sebebiyet vermesinin bir başarı olarak kendileri açısından yorumlanabileceğini belirtiyorlar.